De kunst van het spellen opmaken
Leestijd: 9 minuten | Geschreven door Thomas Briët
Als mensen vragen wat ik doe voor mijn werk, vertel ik ze met gepaste trots over mijn toch wel uniek leuke baan. Allereerst mag ik namelijk werken aan bordspellen, een van mijn grote passies. En om hier dan ook nog een tweede passie, grafische vormgeving, mee te combineren, maakt het natuurlijk helemaal fantastisch.
Sinds 2014 ben ik grafisch vormgever van 999 Games. Mijn werk is er voor te zorgen dat de spellen die bij jou in de kast staan voorzien zijn van duidelijk vormgegeven spelregels, dat de speelkaarten helder en overzichtelijk zijn en uiteraard dat onze speldozen er fraai uitzien.
Ik mag hier natuurlijk niet met alle eer strijken, want de teksten of vertalingen worden niet door mij geschreven en ook de illustraties worden aangeleverd door artiesten. Maar in het proces zorg ik er uiteindelijk voor dat alles piekfijn is opgemaakt voordat de spellen worden geproduceerd. Het leukste aan mijn functie vind ik dat ik met het toffe artwork van zo veel verschillende tekenaars aan de slag mag gaan. Veel van deze tekenaars zijn dan ook in mijn ogen terecht halve beroemdheden binnen de bordspellenindustrie.
''Het leukste aan mijn functie vind ik dat ik met het toffe artwork van zo veel verschillende tekenaars aan de slag mag gaan.''
Want naast de spelregels is het visuele aspect van een bordspel een niet te onderschatten onderdeel van de spelbeleving. En los van het feit dat de look & feel van een spel esthetisch van belang is, kijken we ook naar de praktische aspecten ervan.
Stel, je bent linkshandig, maar de cijfers van een speelkaart staan alleen aan de linkerkant, dan zal het voor jou onnatuurlijk aanvoelen om de kaarten in je hand te houden. Dit voorbeeld klinkt misschien triviaal maar het is wel degelijk van invloed op het speelplezier. Vandaar dat het belangrijk is om over dergelijke dingen na te denken voordat je een spel opmaakt. Meestal kiezen wij er dan ook voor om de getallen aan beide kanten weer te geven, om zo iedereen mee te kunnen laten spelen zoals zij dat willen (iets om over na te denken dus wanneer je een eigen spel aan het ontwerpen bent).
Of een ander voorbeeld: als je weet dat een spel in meerdere landen uitgegeven gaat worden, wil je zo min mogelijk tekst op je kaarten en spelonderdelen hebben. Voor elke taal die erbij komt, moeten namelijk nieuwe spelonderdelen worden gemaakt.
Om die reden vervangen wij indien mogelijk de tekst door duidelijke symbolen met een overzicht van wat deze verschillende symbolen betekenen. Op deze manier zorgen we er niet alleen voor dat je in één oogopslag kunt zien wat de mogelijke acties zijn, maar ook dat de productiekosten lager uitvallen. Immers, bij een vertaling hoeven dan niet alle spelonderdelen apart gedrukt te worden. Een belangrijke tip dus voor de beginnende auteur of artiest: zeg het met symbolen.
Het is een vrijwel onmogelijke opgave om een paar artiesten van bordspellen uit te lichten. Maar vooruit, hieronder een paar tekenaars wiens stijl er wat mij betreft echt uitspringen.
De ene tekenaar kiest er voor om zo realistisch mogelijk te tekenen. Als een schilderij van een Hollandse Meester: de verhoudingen, de kleuren en de belichting: alles moet kloppen. Alsof je naar een schilderij kijkt.
Maar er zijn ook artiesten die veel meer een cartooneske stijl gebruiken. De vaste artiest van de Drie Magiër Spellen, Rolf Vogt, bijvoorbeeld. Hij gebruikt een herkenbare stijl van getekende figuren, waarvan het lijkt alsof ze uitgeknipt en op de speeldoos geplakt zijn. Het past perfect bij de wat jongere doelgroep van deze spellen en is dan ook een van mijn favoriete spellenseries om mee bezig te zijn. De kleurrijke tekeningen maken iedereen vrolijk. Precies wat een kinderspel moet doen.
Er zijn ook artiesten die niet alleen een spel opmaken, maar het ook zelf bedenken! Een daarvan is Michael Menzel. Sinds 2003 heeft deze tekenaar uit Duitsland al van meer dan 200 spellen het artwork gemaakt. Zijn prachtige, gedetailleerde tekenstijl zien we bij tal van spellen terug. Het Stenen Tijdperk en alle spellen van Catan zijn titels waarmee hij je met zijn tekeningen direct in de sfeer van het spel brengt. En na jaren van tekenen profileert Michael Menzel zich sinds 2012 ook als spelauteur. Het succesvolle De Legenden van Andor is van zijn hand en bevat naast het spelontwerp uiteraard ook zijn artwork.
Dennis Lohausen, bekend van onder meer De Kwakzalvers van Kakelenburg, Hawaï en Het Dorp, is de volgende artiest die ik wil belichten. Hij gebruikt op zijn beurt juist een combinatie van cartoons en een realistische tekenstijl. Ik heb veel geleerd van zijn gebruik van contrast in een tekening. Buiten zijn fantastische kleurgebruik weet hij door heel overzichtelijk van donker naar licht te werken hoe hij alles in zijn scène wil belichten. Dit is goed te zien bij een van mijn favoriete spellen: In de voetsporen van Marco Polo.
Het is een vrijwel onmogelijke opgave om een paar artiesten van bordspellen uit te lichten. Maar vooruit, hieronder een paar tekenaars wiens stijl er wat mij betreft echt uitspringen.
Mijn grootste project in de vijf jaar dat ik bij 999 Games werk is het ontwerpen van het bordspel Polis. Bij dit spel moesten alle elementen namelijk vanuit het niets gecreëerd worden.
Ik kreeg alleen een aantal tekeningen van een van mijn favoriete artiesten, Julien Delval (bekend van onder andere Machiavelli en Dominion) tot mijn beschikking. Vervolgens was het mijn taak om alle kaarten, speelborden, spelregels en de doos uit het niets op te maken en ook nog eens het beeldmerk van het logo te ontwerpen.
Het kostte me wat bloed, zweet en tranen, maar het resultaat mag er wezen. Ik ben daar dan ook erg trots op en iedere keer wanneer ik in de stad langs een bordspellenzaak loop, spiek ik wel even naar binnen om een glimp op te vangen van de spellen van 999 Games.
Dat blijft toch wel een van de leukste aspecten van mijn baan. Het feit dat alles wat ik maak voor iedereen zichtbaar is. Dat er zoveel mensen blij worden van producten die ik heb mogen opmaken. Dus, de volgende keer dat je in een winkel staat en een van onze spellen ziet liggen, weet je nu dat daar met veel liefde aan is gewerkt door ene Thomas van 999 Games!
Over de schrijver
Hi! Ik ben Thomas, 33 jaar oud uit Lelystad. Ik werk sinds 2014 bij 999 Games op de afdeling “Productontwikkeling” als Grafisch Vormgever. Samen met mijn team zorgen we ervoor dat in onze spellen alles mooi en duidelijk is weergegeven en het signatuur van 999 Games draagt. Als ik geen spelletje aan het spelen ben, ben ik te vinden in een pretpark, voetbalstadion of de karaokebar (“My heart will go ohohohon”!).
